Dün akşam “Kim Milyoner Olmak İster?” adlı yarışma programında yeni bir skandal daha yaşandı. Yarışmayı izleyen birçok kişinin “Neden Türkiye’de dört jokere rağmen kimse bütün soruları doğru yanıtlayamıyor ve bir milyon kazanamıyor?” sorusu, bir skandalla yanıt buldu.
Yapımcılığını Meltem Kayalı’nın yaptığı ve Kenan Işık’ın sunduğu “Kim Milyoner Olmak İster” yarışma programında bir yarışmacı, yarışmanın en önemli yerinde skandal bir soruyla elendi. Yarışmacıları rencide eden skandal elenmelerin bir benzeri dün akşam tekrarlandı.
Geniş bir izleyici kitlesi olan “Kim Milyoner Olmak İster?” ailece izlenebilen birkaç programdan biri. Geç saatlerde yayımlanıyor. Bunan rağmen iyi bir izleyicisi var. Bilgilenmek ve genel kültürünü geliştirmek amacıyla izlenen bu programda yapımcı, sık sık yarışmacıları genel izleyici karşısında küçük düşürecek şekilde yanıtı muğlak sorularla elenmiş ilan ediyor.
Dikkatle izlenen yarışma programına, başta yapımcı ve soruları hazırlayan kurulun, gereken özeni göstermediğini söylemem gerekiyor. Sıklıkla yapılan uyarılara rağmen yarışma, yarışmacıları küçük düşürücü hatalarla yayımlanmaya devam ediyor.
Dün akşamki programda yaşananlar, izleyicilerin aklında ciddi soru işaretleri bırakacak nitelikteydi.
Eğitimci ve Pedagoji uzmanı olarak yarışma programı için kısa bir değerlendirme yapmak istiyorum:
Kim Milyoner Olmak İster yarışma programında sıklıkla “Genellikle…” diye başlayan sorular yöneltiliyor. Öncelikle genellikle diye bir soru olamaz. Çünkü “ölçme ve değerlendirme” tekniklerine göre soru ve yanıt net olmalıdır. “Genellikle…” diye başlayan soru cümlesinde soru belirsiz olduğundan, yanıtı da belirsiz olacaktır. “Neye göre genellikle… Hangi yöreye veya bakış açısına göre”… Böyle yanıtı kuşkulu sorular, yarışmacıları ekran başında milyonlarca izleyicinin karşısında rencide etmektedir.
Dün akşamki programda daha büyük bir skandal yaşandı:
“Kaynağı Arapça olan “izbe” kelimesi hangisi için kullanılır?
A) Çiftlik evi B) Çatı katı C) Mağara D) Küme
Doğru Yanıt: A) Çiftlik Evi” dendi ve yarışmacı iyi bir noktada iken elendi. Milyonlarca seyirci karşısında böyle bir soru asla sorulamaz ve hiçbir yarışmacı bu yanıtla da elenemez!
Arapça etimoloji sözlüğü hazırlamak için çalışan biri olarak şunu söylemem gerekiyor:
Bu soruda iki yanlış yapıldı: İzbe Arapça ise “tatlı su” demektir.
Cevap şıklarına bakıldığında tatlı suyu çağrıştıran herhangi bir yanıt yok. Buna göre izbe Arapçadan alınmış bir kelime olamaz.
Cevap şıklarından yola çıkarak izbe kelimesinin anlamını bulmaya çalıştığımızda ise kelimenin Slavca veya Rusçadan alındığı anlaşılıyor. Çünkü dört şık da bir şekilde barınakla ilişkili. Eğer kelime Rusçadan alınmışsa “Kaynağı Arapça olan izbe…” diye bir soru yönetmek skandaldır.
O nedenle yanıtın “Çiftlik evi” olduğunu ilan ediliyorsa yapılacak tek açıklama vardır. Bu soru sehven yanlış hazırlanmıştır ve iptal ediyoruz, denmesi gerekirdi. Öyle olmadı, yarışmacıya “Elendin!” dendi ve ekran karşısında rencide edildi. Çünkü kelime Rusça veya Slavcadan alınmış ve anlamı da “loş, kuytu, basık, nemli, pis ve harap yapı veya yer” demektir.
İzbe kelimesi ister Arapçadan isterse Rusça veya Slavcadan alınmış olsun, hatta bazı araştırmacılara göre izbe Almancadan da Türkçeye geçmiş olabilir “Çiftlik evi” anlamına geldiğine ilişkin bir kaynak araştırması yaptım Nişanyan Sözlüğü dışında bir yayın da bulamadım.
İzbenin çiftlik evi olduğuna ilişkin tek bilgi Nişanyan Sözlüğünde yer alıyor, bu çalışmada izbe iki olasılıklı anlamla açıklanmaya çalışılmış. Birinci Cafer Efendi’nin Risale-i Mi’mâriyye (1614) adlı eserinden yararlanılarak “zîri zemin, bodrum katı” anlamı verilmiş ki, doğrusu budur. İkinci anlamı ise hangi kaynaktan alındığı belirtilmeden “kır evi, çiftlik, villa” anlamı verilmiş. Bunun doğruluğuna ilişkin bir kaynak da verilmemiş. Dediğim gibi Arapça “izbe, uzbe, azab… aynı kökten türeyen kelimelerdir ve tatlı su demektir.
Bu kısa açıklamalardan sonra milyonlarca izleyiciye Kim Milyoner Olmak İster programının yapımcısının sıklıkla tekrarladığı soru skandalları hakkında kamuoyuna bir açıkla yapması gerekir. Yapımcının ayrıca, yanlış sorularla elenen yarışmacılardan da kamuoyu önünde özür dilemesi gerekir ki, bu basit alınabilecek bir hata değildir.
——————————–
İlk Yorumu Siz Yapın